Wilkowyja

Oddalony 65 km od Krakowa, Auschwitz – Birkenau należał do kompleksu niemieckich obozów koncentracyjnych w Oświęcimiu i okolicach, który stał się naocznym świadkiem jednej z największych zbrodni ludobójstwa XX wieku. Nazywany „fabryką śmierci” figuruje w masowej wyobraźni jako symbol Holokaustu. Sam obóz w okresie swojego działania składał się z trzech części:
Auschwitz I – powstały w 1940 roku „obóz macierzysty”, pełniący także funkcję administracyjną,
Auschwitz II Birkenau – najpotężniejszy, utworzony rok później, zlokalizowany we wsi Brzezinka,
Auschwitz III – funkcjonujący w latach 1942-1944, głównie jako zakłady przemysłowe, gdzie niemieccy naziści traktowali więźniów, jako tania siła robocza.

Obóz istniał w latach 1940 – 1945 i początkowo został założony w dużej mierze dla Polaków, więźniów politycznych, ludzi działających w „podziemiu”. Przepełnione więzienia przez masowo aresztowanych były bezpośrednim powodem utworzenia obozu. Pierwsza eksterminacja miała miejsce we wrześniu 1941 roku, jednak najgorsze wydarzenia miały dopiero nadejść. W styczniu 1942 roku, partia nazistowska wcieliła „ostateczne rozwiązanie problemu żydowskiego” (Endlosung der Judenfrage), którego duch był obecny znacznie wcześniej przed wybuchem II Wojny Światowej. W tym samym roku utworzono Auschwitz II, czyli Auschwitz Birkenau.

Pomiędzy 1942 a 1944 rokiem do Auschwitz Birkenau (Auschwitz Birkenau Krakow) przywożono transportem ludność pochodzenia żydowskiego z terenów okupowanych przez Nazistów, gdzie była na masową skalę zabijana. Konstruktorem Auschwitz II był Karl Bischoff. Zaprojektował obóz Birkenau, cztery krematoria, nowy budynek recepcyjny i setki innych budynków. Początkowo wzniesiono jedną komorę z użyciem śmiercionośnego gazu, Cyklon B. Jednak bardzo szybko uznano ją za niewystarczającą do masowej zagłady, w wyniku czego dobudowano cztery kolejne komory. Plan konstruktora zakładał, że każdy pojedynczy barak ma za zadanie pomieścić 550 więźniów. Później ta liczba wzrosła do 744. Cały obóz zajmował ok. 140 ha i był ogrodzony drutem kolczastym pod napięciem.

Więźniowie, którzy nie zostali zgładzeni w komorach, umierali z głodu, przemęczenia spowodowanego przymusowymi pracami, w wyniku nieetycznych oraz niehumanitarnych eksperymentów medycznych lub podczas egzekucji. Źródła podają, że spośród 1,5 miliona ludzi, którzy zostali przywiezieni transportem do Auschwitz, śmierć poniosło aż 1,1 miliona z nich. Około 74 tys. Polaków, 21 tys. Romów, 15 tys. sowieckich żołnierzy. Jednak największy procent wśród ofiar stanowiła ludność pochodzenia żydowskiego. W czasie trwania obozu, kilkaset osób próbowało się oswobodzić z Auschwitz, a niektórym z nich się udało. Warto w tym miejscu przytoczyć udaną ucieczkę Kazimierza Piechowskiego, który wraz z trzema innymi więźniami przekroczył granice obozu w oficerskich mundurach SS pojazdem samego komendanta.

Szacuje się, że w samym obozie koncentracyjnym pracowało około 7 – 8  tysięcy essesmanów, członków specjalnej jednostki do zarządzania obozami koncentracyjnymi formacji SS-Totenkopfverbände oraz dodatkowo 200 nadzorczyń SS , czyli SS-Aufseherin. Ostatecznie, jedynie kilkaset z nich zostało oskarżonych o popełnienie zbrodni wojennych. Nieustannie usiłuje się zwrócić sprawiedliwość ofiarom Holokaustu, poprzez stawianie przed sądem niemieckich urzędników.

Finalnie do wyzwolenia więźniów obozu doszło 27. stycznia 1945 roku, kiedy to żołnierze armii Pierwszego Frontu Ukraińskiego, oswobodzili ok. 7 tys. wygłodzonych ludzi. To co zobaczyli, przeszło ich najśmielsze wizje. Znaleziono miliony ubrań, niegdyś należących do mężczyzn, kobiet oraz dzieci. Odkryli również 6350 kg ludzkich włosów.

Auschwitz – Birkenau (Auschwitz Birkenau Krakow) jest jedynym obozem koncentracyjnym, który w 1979 roku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Miejsce pamięci jest otwarte dla wszystkich, pragnących oddać hołd ofiarom nazistowskich zbrodni. W muzeum znajduje się ponad 100 tysięcy par butów, 12 tysięcy przyborów codziennego użytku, 3.8 tysięcy walizek oraz 350 obozowych ubrań w charakterystyczne pasy.